درباره شهرستان يزد:

يزد با وسعت 2397 کيلومتر مربع اولين شهر خشت خام و دومين شهر تاريخي جهان است. اين شهرستان به دليل وجود جاذبه هاي شغلي، رفاهي و تمرکز اداري، پرجمعيت ترين شهرستان اين استان به شمار مي رود و با جمعيتي حدود چهارصد و پنجاه هزار نفر، تقريباً نيمي از کل جمعيت اين استان را تشکيل مي دهد. اين شهرستان شامل دو بخش مرکزي و زارچ با شهرهاي يزد، شاهديه، حميديا و دهستان هاي فجر، فهرج، اله آباد و محمد آباد مي باشد.

شهر يزد:

يزد مرکز استان در فاصله 677کيلومتري تهران قرار دارد. شهر يزد يکي از هفت کلانشهر ايران (تهران، مشهد، اصفهان، تبريز، شيراز، يزد و اهواز) است. يزد به شهر بادگيرها معروف است. به «شهر دوچرخه‌ها» و «شهر شيريني» نيز شهرت دارد.
يزد از شهرهاي قديمي ايران و از بهترين نمونه هاي شهرهاي کوير به شمار ميرود. در اين شهر همه چيز حکايت از حرکت و زنده بودن محيط اجتماعي دارد. نام يزد معمولاً يادآور آثار هنري و اصيل است. توليدات صنايع دستي يزد تا قبل از دوره ماشيني شدن صنايع، به دليل کيفيت و برخورداري از اصالت هنري داراي شهرت جهاني و هنوز هم به طور نسبي از کيفيت خوبي برخوردار است. ظرافت هاي به کار رفته در ساخت آثار هنري و معماري اين منطقه در نوع خود بي نظير بوده و از همين جهت داراي ارزش هنري فراواني مي باشد.
شهر يزد اينك در هزاره سوم ، همسو با گسترش شهرسازي در عين حفظ سنت هاي معماري باستاني و بافت قديم ، اندك اندك در دشت يزد ، اردكان وسعت يافته است و به شهري با صنايع مدرن، پيشرفته و معادن بزرگ و موثر در توسعه كشور تبديل شده است كارخانه عظيم فولاد آلياژي، فيبر نوري شهيد قندي، كارخانجات ماشينهاي نساجي غدير، بيمارستانهاي مجهز و متعدد و نيروي انساني معتقد و متخصص، سرمايه هاي معنوي و مادي يزد هستند كه ضمن حفظ سنت گذشته، شهر يزد را در دل كوير، آباد و توانمند، پويا و در گستره توسعه حفظ مي كنند.

يزد يکي از بهترين شهرهاي خشتي جهان است که همواره به عنوان صاحب يکي از درخشان ترين ميراث هاي فرهنگي در ادوار مختلف تاريخي ايران مطرح بوده است. در سفر به يزد ديدني هاي زيادي هستند که انتظار شما را مي کشند.
 
آتشکده (آتش ورهرام)

بناي فعلي آتشکده در سال 1313 خورشيدي با همت و کمک مالي زرتشتيان يزد و پارسيان هندوستان احداث گرديده است. ساختمان آتشکده با معماري زيبايي برگرفته از هنر معماري هخامنشيان در مرکز حياطي بزرگ و سرسبز و بر بلندي قرار گرفته و برپيشاني عمارت نقش «فروهر» جلوه گر است.

اين مسجد داراي گنبدي عظيم و صفه اي عالي و دو شبستان زمستاني و تابستاني است. محراب مسجد داراي سنگ مرمرين زيبايي است که اطراف آن نقش گرديده است.
 
باغ دولت آباد

محمد تقي خان مشهور به خان بزرگ که سر سلسله خان هاي يزد در زمان زنديه بود ابتدا قناتي با نام دولت آباد بوجود آورد پس از آن، عمارت «باغ دولت آباد» را در امتداد آن احداث کرد. اين ساختمان، محل اقامت اين حاکم مقتدر نيز بوده است.

اين بنا مجموعه اي از چندين عمارت شامل: هشتي و بادگير، بهشت آيين، تالار آيينه، سردر اصلي و سردر جنوبي است. فضاي سبز اين باغ شامل درختان کاج، سرو، گل سرخ محمدي، درختان ميوه به خصوص انگور و انار است. چشمگير ترين ويژگي اين بنا بادگير 33.8 متري آن است که بلندترين بادگير جهان محسوب مي شود.

 مدرسه ضيائيه (زندان اسکندر)

مدرسه ضيائيه معروف به زندان اسکندر از آثار «مولانا ضياء الدين حسين رضي» است که در سال 631 قمري آن را بنيان نهاد و بناي آن در سال 705 قمري توسط پسرانش به اتمام رسيد.

شبستان مدرسه داراي محراب است و در اطراف مدرسه، رواق هايي ساخته شده است. گنبد خشتي اين بنا با تزئينات گچبري و نقاشي آبرنگ بر بلنداي اين ساختمان خود نمايي مي کند که نمونه اي از معماري دوره مغول در ايران است.

 آب انبار شش بادگيري
آب انباري است قديمي با شش بادگير که در محله تپه يزد قرار گرفته است. اين بنا داراي دو ورودي در شمال و جنوب و مخزن است و مخزن آب انبار گنبد تخم مرغي شکلي دارد.

اين آب انبار 55 پله دارد که بين پله هاي 25 و 26 آن از بالا، يک هشتي با سنگ فرش آجري قرار دارد و طاق آب انبار بعد از هشتي شروع مي شود. طاق ضربي خشتي با نماي آجري و سقف بزرگ مخزن آب از ويژگي هاي مهم اين آب انبار است که در سال 1379 هجري قمري به سعي حاجي حسين ميرالله ساخته شده است .

 خانه لاري ها
تاريخ بناي اين خانه تاريخي متعلق به دوره قاجار است و در محله خهادان شهرستان يزد قرار دارد. ساختمان خانه لاري ها با توجه به سبک کلي منزل اعباني دوره خود ساخته شده، يعني خانه اي است با دو قسمت اندروني و بيروني، حياط در مرکز و قسمت هاي شمالي به عنوان زمستانه و از قسمت جنوبي به عنوان تابستانه استفاده مي شود که شامل تالار و بادگير است.

از ضلع شرقي که شمال اتاق آيينه، مطبخ، سرداب و ساير فضاها است به عنوان پاييزه و از ضلع غربي به عنوان بهار خواب استفاده مي شود. اين خانه اکنون موزه اسناد و مدارک است.
 
نارين قلعه (نارنج قلعه)
اين بنا در زبان عامه به نارنج قلعه معروف است يکي از مهمترين آثار تاريخي پيش از اسلام استان محسوب مي شود. اين دژ قديمي که برفراز تپه مشرف بر شهر ميبد احداث شده، تمامي بناي آن از خشت و گل ساخته شده و معماري آن به شکل مطبق است.

تقريبا در 5 مرحله ساخته شده است. قديمي ترين بخش بنا فضاهايي هستند که در دل زمين کنده شده اند و درگويش محلي به آنها «بوکن» گفته مي شود و پايين ترين بخش آن را تشکيل مي دهند.
 
مسجد جامع فهرج
روستاي فهرج در 25 کيلومتري جنوب شرقي يزد و در کنار راه اصلي يزد- بافق قرار دارد. از آثار تاريخي اين روستا به يک قلعه باستاني، آب انبار قديمي، مجموعه شهدا و مسجد جامع مي توان اشاره کرد.

مسجد جامع فهرج از بناي قديمي و کم نظير فرهنگ و تمدن اسلامي است که متعلق به نيمه اول قرن اول هجري است.

ديوارهاي شرقي و غربي و جنوبي آن در زمستان سايه سار سردي در محوطه شمالي يخچال  فراهم مي ساخته که در شب هاي چله با انداختن آب قنات به حوض پهناور و کم عمق آن محوطه و تکرار اين کار در شب هاي متوالي قطعات بزرگ يخ ساخته مي شده و پس از شکسته شدن به مخزن يخ در زير گنبد يخچال منتقل مي گرديده است. گنبد خشتي بزرگ يخ هاي انباشته را نگه مي داشته که در تابستان از آن براي استفاده کاروانيان و مردم بهره برداري مي کردند.

 چاپارخانه ميبد
پيشينه چاپارخانه در ايران به دوره هخامنشيان مي رسد. از اين مراکز به عنوان ايستگاه هاي مبادلات نامه اي استفاده مي شده است.

وظيفه چاپارخانه ها نگهداري و تيمار تعدادي اسب تيزرو و پيک تازه نفس جهت ارسال و مبادله سريع نامه ها و امانت هاي مهم بوده است. از اين رو چاپارخانه ها به  صورت قلعه ساخته  شده اند تا دفاع و حفاظت از آن ميسر باشد.

 ييلاق هاي ميان کوه
ييلاق هاي ميان کوه در شهرستان تفت قرار دارند. «ده بالا» معروف ترين وخوش آب وهوا ترين ييلاق يزد درين منطقه است. «طزر جان» روستاي ييلاقي ديگري در مجاورت روستاي ده بالا است.

وظيفه چاپارخانه ها نگهداري و تيمار تعدادي اسب تيزرو و پيک تازه نفس جهت ارسال و مبادله سريع نامه ها و امانت هاي مهم بوده است. از اين رو چاپارخانه ها به  صورت قلعه ساخته  شده اند تا دفاع و حفاظت از آن ميسر باشد.

 ييلاق هاي ميان کوه
ييلاق هاي ميان کوه در شهرستان تفت قرار دارند. «ده بالا» معروف ترين وخوش آب وهوا ترين ييلاق يزد درين منطقه است. «طزر جان» روستاي ييلاقي ديگري در مجاورت روستاي ده بالا است.

که مسجد جامع آن از اهميت خاصي برخوردار است. دره هاي سرسبز، بنادک سادات، باقي آبادريا، فخر آباد ثاني آباد،… از ديگر ييلاق هاي مهم اين منطقه است.

 ييلاق پشت کوه
منطقه «پشت کوه» بين «نير» و «گاريزات» در جنوب سلسله جبال شيرکوه قرار دارد و از سه طرف محاصره ودر ميان دره اي از سنگلاخ واقع شده است. بخش ديگر آن جلگه بنادک ديزه، سخويد، شواز، بيداخويد و… از جمله ييلاق هاي اين منطقه است.

ييلاق هاي پيش کوه

اين منطقه بخش بزرگي از آبادي هاي رشته جبال يزد را در برگرفته و ميان ندوشن، دهشير و تفت قرار دارد. از جمله ييلاق هاي آن نصر آباد، مزرعه آخوند، علي آباد، شاهد آباد، شريف آباد، صادق آباد و سانيچ است.

غار شگفت يزدان

اين غار باستاني در نزديکي عقدا قرار دارد واز غارهاي مقدس زرتشتيان است.ر اه ورودي غار صعب ودشوار است اما در داخل غار محوطه وسيعي است که گنجايش هزاران نفر را دارد. چندين حوض کوچک وبزرگ و آثاري از ساختمان در آن ديده مي شود. در غار خاکستر زيادي به چشم مي خورد ونشان دهنده آن است که سال هاي متمادي آتش مقدس را در اين غارها محافظت مي کردند.